Atelier Ayla Willaert © Evenbeeld

Er zijn verschillende mogelijkheden om je te laten vergoeden voor de uitvoering van een artistieke opdracht. Deze mogelijkheden hangen vooral af van je ‘statuut’ als kunstenaar.

Welk van onderstaande drie statuten heb jij? Dit bepaalt welke manier van vergoeden geschikt is voor jou.

  • Voer je je kunstactiviteiten uit in hoofdberoep? Dan vind je alle info bij cultuurloket en Kunstenpunt.
  • Ben je zelfstandig in bijberoep? Dan gelden eigenlijk alle regels voor iemand in hoofdberoep, met als enige uitzondering dat je een veel lagere sociale bijdrage betaalt. Een statuut van zelfstandige in bijberoep kan interessant zijn als je meerdere keren per jaar opdrachten uitvoert of werken verkoopt (vb. via een webshop).
    Weet dat hier ook onkosten aan verbonden zijn zoals minimaal een sociale bijdrage van 86,39 euro per kwartaal. Zolang je inkomsten echter lager liggen dan 1.621,71 hoef je deze sociale bijdrage niet te betalen en kan je deze recupereren.
    Je geeft je inkomsten ( en onkosten) jaarlijks aan in je personenbelasting, waardoor dit ook effect zal hebben op je belastingen die je jaarlijks betaalt. Het vraagt dus best wat extra administratief werk, plus vaak extra onkosten als je een boekhouder vraagt je te helpen bij je financiële opvolging. Als je niet meer dan een paar honderd euro per jaar inkomsten hebt uit de verkoop van je werken, is het vaak niet de moeite waard om hier een statuut van zelfstandige in bijberoep voor aan te vragen.

    Meer info over dit statuut vind je hier.

  • Ben je geen kunstenaar in hoofdberoep of als zelfstandige in bijberoep? Dan kan je artistieke opdrachten uitvoeren via onderstaande mogelijkheden.

Occasionele inkomsten 

  • Wat?
    Je kan voor een opdracht, uitvoering,… vergoed worden zonder zelfstandige (in bijberoep) te worden, op voorwaarde dat de activiteit ‘niet regelmatig’ en niet beroepsmatig gebeurt.
  • Waarvoor kan je het gebruiken?
    Je kan dit enkel gebruiken als de artistieke prestaties los staan van je beroepsactiviteit en het een ‘occasionele’, niet regelmatige opdracht is. De term ‘niet regelmatig’ is vaag en daardoor voor interpretatie vatbaar. Voor grotere bedragen zal men waarschijnlijk ook strenger zijn dan voor een kleine, quasi uitzonderlijke inkomst. Als je twijfelt, kan je steeds de vraag stellen aan je belastingskantoor of je de inkomst als occasionele inkomsten kan ingeven.
    Meer info over de randvoorwaarden voor occasionele inkomsten vind je op de site van cultuurloket.
  • Handig voor een eerste of een uitzonderlijke opdracht.
  • Waar kan je het niet voor gebruiken?
    Je kan dit niet meer gebruiken als je op geregelde basis een opdracht uitvoert. Van zodra je bijvoorbeeld een jaarlijks terugkerende opdracht hebt, valt het niet meer onder occasionele inkomsten.
  • Hoe?
    • Je bezorgt de opdrachtgever een ontvangstbewijs of nota voor hun boekhouding. 

    • De inkomsten uit de occasionele activiteit moet je aangeven in je belastingsaangifte onder de rubriek ‘Diverse inkomsten’.
      Ga naar: Deel 2, Vak XV. Diverse inkomsten. Rubriek B. Andere diverse inkomsten, 2. Winst of baten uit toevallige of occasionele prestaties, verrichtingen, speculaties of diensten, b) andere, 1) brutobedrag Code 1200-61/2200-31: de inkomsten. Hier vul je de code Code 1200-61/2200-31 en het overeenstemmende bedrag in. Meer info: zie brochure personenbeslasting cultuurloket (p. 19).

  • Wat hou je over?
    Deze occasionele inkomsten worden belast aan 33%, tenzij de marginale belastingsvoet lager ligt. In dit geval wordt de marginale belastingsvoet genomen.

Via de Kunstenaarskaart (KVR - kleine vergoedingsregeling)

  • Wat?
    Forfaitaire onkostenvergoeding voor het leveren van (kleinschalige) artistieke prestaties in opdracht. 
  • Waar kan je het voor gebruiken?
    Enkel voor het leveren van artistieke prestaties in opdracht.
  • Waar kan je het niet voor gebruiken?
    Je kan het niet gebruiken voor verkoop van een werk of het leveren van educatieve prestaties ( workshops, lesgeven,… )
  • Handig omdat:
    je (eens aangevraagd en ontvangen) met de kaart zonder al te veel administratie voor kleine opdrachten betaald kan worden. Lokale overheden kunnen ook opdrachten via de KVR vergoeden.
  • Hoe werkt het?
    Je kan het enkel gebruiken als je al in het bezit bent van een Kunstenaarskaart. De kaart kan aangevraagd worden via Artist@Work. De kunstenaarskaart was in het verleden een papieren versie en je moest zelf je dagen in een lijst bijhouden. Via artist@work kan je nu (ook) digitaal aanvragen en je KVR-dagen digitaal registreren en opvolgen.
  • Wat hou ik over?
    De KVR is vrijgesteld van belastingen, sociale bijdragen en btw. Je behoudt dus de hele vergoeding, maar bouwt geen rechten op.
  • Er zijn enkele voorwaarden:
    • Niet meer dan 30 dagen per jaar
    • Niet langer dan 7 dagen aaneengesloten bij dezelfde opdrachtgever 
    • In 2022: per dag niet meer dan 134,63 euro per dag per opdrachtgever / maximaal 2.692,64 euro per jaar  
  • Toekomst? Verandering op komst.
    Op termijn zal de Kleine Vergoedingsregel (KVR) vervangen worden door de AmateurKunstenVergoeding (AKV) met nieuwe regels, onder andere de beperking van het bedrag tot min 45 en max 70 euro per dag. Het is nog onduidelijk wanneer de Amateurkunstenvergoeding wordt gestart. De verwachtingen zijn tegen ten laatste 1 januari 2024. Zodra deze vergoeding in voege treedt, vind je alle info hierover op onze site.

Via een Sociaal Bureau voor Kunstenaars (SBK)

  • Wat?
    Sociale Bureau’s voor Kunstenaars zijn (vaak afdelingen of spin offs van) interimkantoren, met ervaring in de artistieke sector. In tegenstelling tot een doorsnee interimkantoor, zoekt het SBK geen opdrachten, maar fungeert het wel als tijdelijke werkgever/tussenpersoon van de aangesloten kunstenaar.
  • Waar kan je het voor gebruiken?
    Je kan via SBK’s artistieke (freelance) opdrachten uitvoeren als je geen statuut hebt van zelfstandige of zelfstandige in bijberoep. Ook de opdracht om een werk te maken valt hier onder. Een SBK is handig als je toch geregeld inkomsten uit een opdracht hebt, maar (nog) te weinig opdrachten hebt om te kiezen voor een statuut van zelfstandige in bijberoep.
  • Waar kan je het niet voor gebruiken?
    Je kan geen werk verkopen via een SBK
  • Handig omdat
    het SBK de volledige administratie en verplichtingen van de kunstenaar regelt, zodat je zonder kopzorgen in regel bent. Je bent er zeker van dat je uitbetaald wordt door het SBK, zelfs als de opdrachtgever nalatig zou zijn.
  • Hoe werkt het?
    Je moet je eerst aansluiten bij het SBK. Je staat zelf in voor je inhoudelijke en praktische afspraken tussen jou en de opdrachtgever, maar het SBK neem al de administratieve verplichtingen over.
  • Wat hou je over?
    Het SBK brengt naast de vergoeding van de artiest ook nog sociale bijdragen, bedrijfsvoorheffing en (indien van toepassing) btw in rekening. Je betaalt dus de nodige belastingen, maar je bouwt op die manier ook sociale rechten op Het SBK regelt de verzekering en rekent daarnaast nog een commissieloon aan voor hun administratie.  
  • Heb je een voltijdse job als werknemer, en doe je daarnaast soms opdrachten via een SBK?
    Weet dan dat de sociale zekerheidsbijdrage die door het SBK wordt betaald eigenlijk overbodig is, omdat je al door je hoofdberoep volledige sociale bescherming geniet.
  • Meer info: https://amplo.be/nl/voor-freelancers
  • Hier vind je een lijst van de verschillende SBK’s.

Via een kunstenaarsvisum (1bis)  

  • Wat?
    Met een kunstenaarsvisum kan je als kunstenaar artistieke prestaties, opdrachten uitvoeren of artistieke werken produceren in opdracht, voor een loon. In tegenstelling tot bij een gewone arbeidsovereenkomst, is er geen band van gezag, ondergeschiktheid tussen de kunstenaar en de opdrachtgever.
    Dit visum kan ook aangevraagd worden door kunstenaars die niet in hoofd- of bijberoep kunstenaar zijn. Je moet wel aantonen dat je actief bent als kunstenaar. Een (online) portfolio kan je dossier gevoelig versterken. Op de site van Kunstwerkt vind je heel wat info over de opmaak van een online portfolio. Of maak het nog interessanter en creëer vlot je eigen online portfolio op Beeld.
  • Waarvoor dient het kunstenaarsvisum?
    Het is een instrument voor kunstenaars die geen arbeidsovereenkomst hebben. Het gaat over een artistieke prestatie of opdracht, maar zonder vorm van gezag. De kunstenaar beslist dus zelf in alle vrijheid hoe hij/zij de opdracht uitvoert. Een kunstenaar die over een visum beschikt moet, vaak via het sociaal secretariaat van de werkgever of ism het SBK, worden aangegeven als een gewone werknemer bij de RSZ.

    Voorbeeld: een illustrator of schilder wordt aangeworven door een werkgever om een mural te schilderen. De kunstenaar voert de prestatie uit zoals hij/zij het wenst. De kunstenaar is dus vrij in de keuze van de materiaal, de tekening, welke momenten de kunstenaar aan het werk besteedt,… De organisatie kan natuurlijk wel een deadline voor het werk vastleggen, bepalen op welke muur er wel of niet kan geschilderd worden enz.

    Doordat er geen band van ondergeschiktheid is tussen de kunstenaar en de opdrachtgever is er in principe dus ook geen arbeidsovereenkomst. Met dit kunstenaarsvisum is de kunstenaar enkel onderworpen aan de sociale zekerheid voor werknemers. (bron: FAQ Kunstenaarsvisum | Artistatwork)
  • Hoe aanvragen?
    Je vraagt dit online aan bij Artistatwork. Reken wel op 3 maanden tussen de aanvraag en het verkrijgen van je kunstenaarsvisum. Als je af en toe opdrachten wil doen voor organisaties, kan je best dergelijk kunstenaarsvisum aanvragen zodat je het al hebt als je er ooit gebruik van wil maken.
    FAQ Kunstenaarsvisum | Artistatwork
    https://amplo.be/nl/artikel1bis
    https://www.cultuurloket.be/kennisbank/sociale-statuten/werknemer-artikel-1-bis

Via het verenigingswerk (Artikel 17) 

  • Wat?
    Verenigingswerk is een arbeidsstelsel waaronder vzw’s in de socioculturele en sportsector en openbare instellingen werknemers kunnen aanwerven voor tijdelijke activiteiten. Het geldt echter enkel voor begeleidingen, coachingen,… en niet voor puur artistieke prestaties.
    Het gaat over tijdelijke opdracht voor een organisatie. Dit is ter vervanging van de vroegere ’25 dagen regeling’ of occasionele overeenkomsten . Enkel verenigingen zonder winstoogmerk en openbare instellingen kunnen gebruik maken van deze regeling. Dit stelsel geldt in de socioculturele sector en de sportsector.
  • Waar kan je het voor gebruiken?
    De regeling kan onder andere gebruikt worden voor tijdelijke opdrachten in een organisatie. Het geldt enkel voor organisaties van de door de bevoegde overheden erkende amateurkunstensector of organisaties die aangesloten zijn bij een erkende koepelorganisatie. De focus ligt echter op artistieke of (kunst)technische begeleiders en lesgevers, coaches en procesbegeleiders.
  • Waar kan je het niet voor gebruiken?
    Je kan deze regeling niet gebruiken voor verkoop van een werk. Puur artistieke opdrachten komen niet in aanmerking. De focus ligt echt op coaching of begeleidingsopdrachten. Je kan het ook niet gebruiken wanneer de artistieke prestaties al gedekt wordt of in aanmerking komt voor de forfaitaire onkostenvergoeding. (KVR)
    Voorbeeld: Je kan niet gebruik maken van deze mogelijkheid om bijvoorbeeld een mural in een lokaal van een organisatie aan te brengen. Je kan het wel gebruiken als je leden van de organisatie begeleidt in het maken van een mural voor hun lokaal, omdat er dan een link is met een doorsnee werking en er een ‘coachings- of begeleidingsaspect' is voorzien.
  • Hoe werkt het?
    Deze regeling is een vrij complexe procedure. Vooraleer je met deze regeling van start kan gaan, moet er een arbeidsovereenkomst afgesloten worden. De werkgever is verplicht om een arbeidsongevallenverzekering afsluiten. De prestaties moeten door de werkgever aangegeven worden via een Dimona. 
  • Wat hou je over?
    De prestaties zijn vrijgesteld van bijdragen voor sociale zekerheid. De werknemer bouwt hiermee geen rechten (bv. pensioen) op. De werknemer betaalt wel een belasting van 10% op het moment van de fiscale afrekening.
    Alle vergoedingen en kostenvergoedingen worden aan dit tarief belast tot een plafond van 6390 euro per jaar (in 2022).
  • Voorwaarden?
    Verenigingswerkers mogen:
    • maximaal 300 uren per jaar werken, voor alle activiteiten vermeld in artikel 17;
    • maximaal 100 uren per kwartaal werken (behalve in het 3e kwartaal: maximaal 190 uren)
  • Meer info? https://www.verenigingswerk.be/nl/

Handig omdat: Verenigingswerk lijkt in hoofdzaak interessant voor begeleiders, trainers,… in verenigingen omdat het vooral een vergoeding is die gebruikt wordt voor eerder educatieve, coachings, begeleiding en niet geldt voor een puur artisitieke opdrachten.