Om als werknemer te werken heb je in principe een arbeidsovereenkomst nodig en om met een arbeidsovereenkomst te werken is er een gezagsrelatie nodig. Met andere woorden, een werkgever die gezag uitoefent over een werknemer in de vorm van het afbakenen van de werktijd en de mogelijkheid om een controle uit te oefenen.

Als er een opdracht is waar dit gezag afwezig is (bijvoorbeeld een loodgieter die een kraan komt repareren wanneer het hem uitkomt), dan zal die persoon normaal als zelfstandige werken. Voor kunstenaars is er echter een regeling in het leven geroepen die ervoor zorgt dat je toch als werknemer kan werken, ook al is er een afwezigheid van gezag. Dit heeft het grote voordeel dat je valt onder de beschermingsregels van de sociale zekerheid en dat je dus rechten opbouwt voor je pensioen, werkloosheidsuitkering, ziekte-uitkering...

Artikel 1bis-contracten bevinden zich dus onder de beschermingsregels van de sociale zekerheid, maar ze vallen niet onder de arbeidswetgeving. Dat heeft als gevolg dat ze niet verplicht zijn zich te houden aan de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s), o.a. over minimumlonen of arbeidsduurgrenzen, die onderhandeld worden door de paritaire comités. Jobstudenten komen ook niet in aanmerking voor deze contracten. Als je werkt met Artikel 1bis, dan zal je, om van die bescherming te kunnen genieten, sociale zekerheidsbijdragen moeten betalen. Je betaalt ook bedrijfsvoorheffing, een voorschot op je personenbelasting.

Om te kunnen werken met Artikel 1bis moet je een Kunstwerkattest hebben. Dat zal je pas vanaf januari 2024 kunnen aanvragen via het Working In The Arts-platform. Hier zal je een uitgebreid dossier moeten meesturen waaruit blijkt dat je aanspraak maakt op het kunstwerkattest. De commissie beslist vervolgens over jouw dossier.

Een opdrachtgever kan jou vervolgens rechtstreeks in dienst nemen voor een opdracht, maar dit kan ook via een SBK. Zij doen dan alle loonadministratie voor jou en zullen als werkgever fungeren.

Een aantal voorbeelden

Stel dus dat je een opdracht krijgt om een werk te maken voor een museum en er is enkel een opleverdatum afgesproken, dan kan je voor deze opdracht vergoed worden via Artikel 1bis.

Stel dat je wel verwacht wordt om een week lang elke dag 4u aanwezig te zijn in het museum om te werken aan het kunstwerk, dan is die gezagsrelatie er wel en zal je niet met Artikel 1bis kunnen werken. Je kan dan natuurlijk nog steeds als werknemer via een SBK of als zelfstandige aan de slag.

Stel dat je een bestaand kunstwerk wil verkopen, dan kan dat niet via Artikel 1bis, omdat er geen opdracht is. Je kan je dus enkel via Artikel 1bis laten vergoeden voor het maken van het kunstwerk als dit in opdracht is. Nog meer info daarover vind je hier.