Het woord curator is afkomstig van het Latijnse ‘curare’ en betekent ‘zorgen’. Kunstcurators ‘zorgen’ dus voor kunst en kunstenaars. Hun doel is om de kunstwerken in een goede context te presenteren. Tentoonstellingen, publicaties en evenementen kunnen formats zijn waarmee curators aan de slag gaan.

Ze vertrekken vanuit een thema of een specifieke kunstenaar. Soms gaat het over een aspect van het oeuvre, dan weer over de meest recente werken. In een tentoonstelling creëren curators, vaak in gesprek met de kunstenaar, een inhoudelijke en/of vormelijke wisselwerking tussen de kunstwerken en met de ruimte.

Soms gaat een curator op zoek naar een vernieuwende manier van presenteren, of naar een aspect van het oeuvre dat nog niet eerder werd belicht. Eén van de uitdagingen is om een heel nauwkeurige selectie en opstelling te maken. Vaak zoekt een curator ook naar een boeiende scenografie en naar een juiste vertaling van het werk, bijvoorbeeld in de vorm van een tekst.

Curators kunnen verbonden zijn aan een instelling zoals een museum of een kunsthal, of ze kunnen freelance werken voor instituten en/of galeries (of een combinatie van beide). De curators die in een instituut werken, dragen de missie van hun organisatie uit. Daarbovenop hebben ze net zoals freelance curators ook hun persoonlijke interesses en expertises die worden weerspiegeld in hun projecten.

Wat doet een curator juist?

De ideale dag van een curator staat in het teken van kunst bekijken, onderzoeken, presenteren of contextualiseren: ateliers of tentoonstellingen bezoeken, lezen, tentoonstellingen maken of schrijven. De realiteit is natuurlijk anders. Administratie, productie, begrotingen, subsidie- en sponsordossiers: het hoort er vaak bij, afhankelijk van de samenwerkingen die de curator heeft en het team waarmee hij/zij samenwerkt.

Wanneer is het juiste moment om met een curator samen te werken?

Curators kunnen kunstenaars uitnodigen voor een project, maar kunstenaars kunnen natuurlijk ook curators vragen, al gebeurt dat wat minder vaak. Een curator kan een goede partner zijn als je samen met iemand wil nadenken over hoe en waar je kan tentoonstellen, als je feedback wil over jouw werk of als je (een deel van) je oeuvre wil contextualiseren. Je kan bijvoorbeeld een curator vragen om je te helpen bij de organisatie van een tentoonstelling, of om een tekst te schrijven over jouw werk. Curators werken daarvoor net zoals kunstenaars meestal met bepaalde honoraria.

Het is belangrijk dat er een goeie klik is tussen kunstenaar en curator. Net zoals kunstenaars hebben curators hun specifieke interessegebieden, dus dat is een belangrijke parameter bij het zoeken naar connecties en samenwerkingen. Zet daarom voor jezelf eens op papier welke aspecten belangrijk zijn in jouw oeuvre en op welke vlakken je vragen of problemen ondervindt, zodat je van daaruit kan onderzoeken welk curatorprofiel bij jou zou passen.

Als je bepaalde projecten heel boeiend vindt, kan je nagaan wie de curator is. Denk aan tentoonstellingen, lezingen, bijdrages aan magazines of boeken of evenementen. Ga na of de curator samenwerkt met kunstenaars waar jij affiniteit mee hebt en of er inhoudelijke en artistieke overeenkomsten tussen jullie zijn. Je kan ook in jouw vertrouwde netwerk rondhoren om je verder op weg te helpen.

Een samenwerking is ideaal wanneer je elkaar uitdaagt en naar een hoger niveau tilt, wanneer je kritisch kan zijn ten opzichte van elkaar en daar positief en constructief mee omgaat. In een goede samenwerking inspireer je elkaar en leer je bij, ben je transparant over alle zorgen en onzekerheden en slaag je erin elkaar daarin te steunen. Niet onbelangrijk is dat je ook over financiële zaken durft te spreken en daarin je wensen, noden en mogelijkheden kan uitdrukken.

Hoe kom je als kunstenaar op de radar van een curator?

In de eerste plaats moet je werk ergens te zien zijn, bijvoorbeeld in een tentoonstelling, in je atelier en/of via digitale of online kanalen zoals in een digitaal portfolio, op een website of sociale media. Organiseer een evenement, maak een leuke uitnodiging of een goede publicatie en documenteer alles met degelijke foto’s.

Het is niet altijd zinvol om curators aan te spreken op momenten waarop ze het heel druk hebben, zoals bij openingen of lezingen, en om meteen torenhoge verwachtingen te hebben. Een e-mail sturen kan altijd, maar zorg ervoor dat het duidelijk is waarom je precies deze curator aanschrijft en waarom je denkt dat hij/zij misschien interesse kan hebben in jouw werk. Kies heel nauwkeurig de beelden die je deelt (vermijd zware bijlagen) en maak er een persoonlijk bericht van. Nodig hen uit voor een vrijblijvend bezoek en geef voldoende tijd en ruimte daarvoor.

Ga ervan uit dat curators jou zeker zullen contacteren als er tijd en interesse is: aandringen helpt zelden.

Kan je als kunstenaar zelf je tentoonstelling cureren?

Als kunstenaar kan je in een eerste fase je werk natuurlijk zelf presenteren. Dat zal je helpen om te groeien als kunstenaar. Je hebt echter geen afstand van je eigen praktijk, waardoor het niet altijd evident is om te selecteren, nieuwe relaties te zien tussen de werken en een verrassende opstelling te maken. Het helpt om een sparring partner te hebben die jou kritische vragen stelt over jouw keuzes.

Als je zelf curator wil worden zijn er een aantal opleidingen die daarop focussen. Maar een curatoriële praktijk start je door projecten te cureren en je eigen carrière en netwerk uit te bouwen. Meestal hebben curators zelf al een aantal tentoonstellingen georganiseerd of een offspace opgestart en teksten geschreven vooraleer ze samenwerken met instellingen.