Schilderen tussen vroeger en nu
Hoe schilder je wat je niet ziet? En hoe zijn invloeden uit de kunstgeschiedenis onzichtbaar en zichtbaar aanwezig in je eigen werk? Door luidop vragen te stellen, schildert Eline De Clercq met een bewustzijn dat ver buiten de lijnen van de kunst kleurt. Ze is dan ook een geknipte gastdocent voor Painting Nights in de Afgietselwerkplaats: een plek die naast veel bustes en mallen, ook een stukje Belgische geschiedenis herbergt. “Je maakt jezelf niet zo populair door alles in vraag te stellen. Maar als je het plezant maakt voor jezelf, valt het allemaal heel goed mee.”
Een goed verstopt stukje van het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel opent voor Painting Nights haar deuren na sluitingstijd. We brengen de avond door in de Afgietselwerkplaats, waar je tussen alle reliëfs, bustes en mallen je even in de sferen van de Klassieke Oudheid waant. Naast een bijzondere locatie is ook een gastdocent een vaste waarde binnen Painting Nights. Voor deze zesde editie strikten we de lesbische schilder Eline De Clercq. Iemand die maar wat graag de geschiedenis induikt, en hiermee linken legt naar de LGBTQI+-gemeenschap van vandaag. Hoog tijd om haar beter te leren kennen.
Wat spreekt je zo aan in schilderen en tekenen? Wat wil je vertellen?
Eline: “Hoewel een blad papier heel wat beperkingen met zich meebrengt, ontdekte ik al van jongs af aan dat je ook baas kan zijn over het witte blad. Voor mij staat een wit blad symbool voor de dingen die niet gezegd of gezien worden in onze maatschappij. Dat schemert vandaag nog door in mijn kunstenaarspraktijk: wat is de moeite waard om te vertellen? Wat wordt er nu nog niet verteld? Wat is belangrijk om te schilderen? Dat zijn belangrijke vragen die ik stel tijdens het creatieproces. Het witte blad kan een manier zijn om een platform te bieden aan dingen die anders of divers zijn.”
“Juist daarom is tekenen of schilderen op zich niet genoeg voor mij. Ik wil ook iets kunnen doen dat zinvol is. Ik heb altijd al een enorme drang gehad om alle kunstenaars te leren kennen, alle boeken te verslinden. Alles is verbonden met elkaar, dus het is erg makkelijk om je daarin te verliezen. Maar ik besefte ook wel snel dat je niet in alles excellent kan of moet zijn. Je kan niet alle kennis van de wereld omvatten. Een bewustzijn ontwikkelen en dat aansterken, dat zorgt ervoor dat je dingen anders gaat doen. Daarom ben ik zo geïnteresseerd in de hiaten van onze geschiedenis en samenleving. Mijn werk heeft dan ook heel wat activisme in zich. Je maakt jezelf niet zo populair door dat in vraag te stellen in je werk. Maar als je het wat plezant kunt maken voor jezelf, valt het allemaal heel goed mee. (lacht)”
Je maakte een reeks over Kore-sculpturen uit het oude Griekenland. Hoe kwam je erbij om die te portretteren?
Eline: “Mijn kunstpraktijk is heel divers. De portretten van Kore-sculpturen zijn daar een voorbeeld van. De beelden werden gemaakt voor Griekse tempels, of werden langs de weg opgesteld als grafmonumenten voor meisjes die vroeg waren overleden. Uit die verhalen wordt duidelijk dat de toenmalige maatschappij opgebouwd was rond mannen. Het triggerde me dan ook dat je in die tijd ofwel ‘dochter van’, ofwel ‘vrouw van’ was. De afgebeelde meisjes stierven jong, waren dus nooit getrouwd en bleven zo voor altijd ‘dochter van’. Ik vind het mooi aan de beelden dat ze, ondanks de sombere connotatie, een glimlach op hun gezicht hebben. Zo lijkt het alsof de meisjes zo terug tot leven worden gewekt. Ik vind het een heel mooie manier om zo over een gestorven kind te treuren.”
“Die Kore-beelden hebben bovendien nog een extra haakje. Veel beelden uit de Klassieke Oudheid werden namelijk kleurrijk beschilderd, terwijl wij ze vandaag vooral kennen als witte beelden. Doorheen de eeuwen werden beelden meer waard als ze wit geschrobd werden. Op die manier worden ze voorgesteld als het summum van onze cultuur, omdat wit symbool stond voor beter en puur... Maar zo zagen de beelden er dus oorspronkelijk nooit uit. Ik noem het witwassen van beelden, letterlijk en figuurlijk. (lacht) Zulke zaken wil ik tijdens Painting Nights aan bod laten komen.”
Waar haal je je inspiratie?
Eline: “Als kind ging ik vaak naar musea en raakte er al snel geïntrigeerd door werken van grote schilders zoals Rubens en Van Dyck. Pas nadien had ik door dat al die schilders hoofdzakelijk witte mannen zijn. Ik zou graag willen zeggen wie mijn voorbeelden zijn, maar ik denk juist dat het gebrek eraan me inspireert. Verder ben ik helaas nog niet in Griekenland geraakt om de Kore-beeden in het echt te mogen aanschouwen, ik haal mijn inspiratie vooral uit boeken en musea. Er zijn heel fijne musea in Brussel, Berlijn, Wenen en Londen waar ik erg graag naartoe ga.”
Hoe bereid je je voor op een avond in de Afgietselwerkplaats?
Eline: “Ter voorbereiding van Painting Nights, ga ik de Afgietselwerkplaats bezoeken. Welke beelden zijn er te zien, welke stijlen en uit welke tijdsperiodes; daar ben ik benieuwd naar. Daar ben ik vooral geïnteresseerd in welke oude beelden een link hebben met de LGBTQI+-gemeenschap van vandaag. Daar ga ik me allemaal in verdiepen voor we aan het schilderen slaan, en zo mijn bevindingen delen met de deelnemers. Ik ben sowieso heel hard geïnteresseerd in hoe we hier geraakt zijn, en naar de invloed van de geschiedenis op ons bestaan vandaag. Vanuit je eigen perspectief en samenleving zet je een stap in een specifieke tijdsperiode. Ik wil het daarmee niet onnodig zwaar maken, maar het idee dat bijvoorbeeld enkel mannen van hoge komaf mochten schilderen in de 19de eeuw, vind ik al noemenswaardig. Vrouwelijke deelnemers aan Painting Nights zijn, in het licht van de geschiedenis, dus ware suffragettes! (lacht)”
Heb je tips voor tekenaars en schilders?
Eline: “Begin bij iets kleins, iets dat je intrigeert en werk van daaruit verder. Het kan eender wat zijn: een detail, een kleurschakering of een materiaalkeuze. Zo maak je het geheel behapbaar, en kun je van daaruit verder werken. En bovenal: doe het op jouw manier. Je kan onmogelijk een gelijkaardige, perfect waarheidsgetrouwe versie maken, dus vertrouw maar op je eigen kunnen. Perfectie opzoeken is daarin niet zo interessant. Je eigen schilder- en tekenstijl is altijd de beste.”
Op zaterdag 4 december 2021 begeleidt Eline De Clercq Painting Nights #6 in de Afgietselwerkplaats in Brussel. Door de juiste vragen te stellen, creëert ze samen met de deelnemers een LGBTQI+-vriendelijke plek op een locatie met een sterke geschiedenis. Het event is uitverkocht.
Meer werk van Eline ontdek je hier.
